Janum (officieel, Fries: Jannum) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten westen van Dokkum en ten zuidoosten van Reitsum. De dorpskern ligt even ten noorden van de Dokkumer Ee. Het maakt deel uit van de Vlieterpen. De andere dorpen ervan zijn Reitsum, Lichtaard en Genum. In 2019 telde het dorp Janum 35 inwoners.
De rijksmonumenten in Janum staan vanwege een bijzondere bebouwing in een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland.
De romanogotische kerk van Janum is rond 1300 gebouwd, maar het romaanse koor is ouder en dateert van ongeveer 1200. De kerk bestond uit twee delen. Het ene deel was bestemd voor de lekenbroeders van het klooster en het andere deel was bestemd voor de geestelijken. In de tweede helft van de 16e eeuw is er aan de kerk het nodige veranderd. In de loop van de tijd raakte de kerk steeds meer verwaarloosd. In de Tweede Wereldoorlog, in de jaren 1942-'44, is de kerk gerestaureerd. Een bijkomend voordeel was dat de bouwvakkers die bij de restauratie waren betrokkenen niet naar Duitsland konden worden gestuurd. Na de restauratie moest voor het kerkgebouw een bestemming worden gevonden. In 1947 stichtte het Fries Museum er een dependance. Janum kreeg zo een kerkmuseum, met de op een na grootste collectie van sarcofagen, deksels en stenen grafkisten. De oudste stukken uit de collectie dateren uit de 12e eeuw. Later heeft het Fries Museum de dependance afgestoten. De Stifting Monuminten Ferwerdadiel heeft het museum onder zijn hoede genomen en heeft ook het kerkgebouw gekocht, dat nog altijd in handen was van de Hervormde Gemeente Birdaard/Janum. Bij de kerk staan drie diakoniewoningen uit de 17e eeuw. Deze zijn gerestaureerd en zijn ingericht als vier vakantieverblijven voor mensen die landelijke rust zoeken.
|